Gıybet Nedir? Neler Gıybet Sayılır? Korunmak için Hangi Dualar Edilir?

Gıybet halk arasında laf taşıma, dedikodu gibi nitelendirilir ama arada bazı farklılıklar vardır. Bazen bilerek bazen de bilmeyerek gıybet yapıyoruz. Belki de ne kadar günah olduğunun bile farkında değiliz. Öyle büyük günahtır ki gıybette bulunan kişiler sanki vefat etmiş kardeşlerini yemiş gibi olurlar denir. Gıybeti dedikodudan ayıran nedir? Caiz sayılması için şartlar var mı? Kullar böylesine büyük bir günahı affettirmek için ne yapmalı? Gıybet etmelerini engellemek, korunmak amacıyla hangi dualar edilmelidir?

Fani dünyada ne yazık ki işimiz gücümüz yokmuş gibi bazılarının haberi olmadan onlardan kötü bahsederek hiç sevmedikleri şeyleri yaparlar. Bu bahsi geçen konular: Kişinin dış görünüşü olabilir, çalıştığı iş, barındığı yer, parası, gayrimenkulleri, ahlaki değerleri gibi şeylerden bahsederek gıybet yapılabilir. Eğer bu konuşulan konular karşıdaki kişinin aleyhine, onu üzecek, aşağılayacak, hoşlanmayacağı şeyleri başkasına aktarmak haram olarak geçer. Bu gıybet, bazen sadece sözlü olmaz. Çaktırmadan gözlerle işaretleşmek, alaycı şekilde gülerek onu kötü gibi göstermek de bu kapsama girebilir. Dedikodu ile benzer gibi görünebilir ama değildir. 

Gıybette bulunan mümin kişiler harama bulaşmış olurlar. Zira o an konuşma ortamında bulunan ve haklısın diyenler de aynı günahı işlemiş olur. Ortamda ne kadar kişi varsa günah işlemiş sayılır ki gıybete yanaşmamız için dinimizce yasaklanmıştır ve bir hadisi şerifte de anlatılmaktadır. 

Yürekten değil ama sadece ağzıyla, konuşarak ALLAH’a imanda bulunanlar! Mümin kardeşlerinize gıybette bulunmayın, onların yaptıkları hataları, yanışları araştırmayın. Ola ki siz o kişi de hata görürseniz, şüphesiz Yaratan Rabbimiz de sizin hatalarınızı biliyor. Siz ki araştırıp gıybet ederseniz ALLAH da o kişinin bütün yanlışlarını ortaya sere ve kendi ikametinde bile onu rezil eder. 

Gıybet Nedir? Dedikodu ile Arasında Ne Gibi Farklılıklar Vardır?

Herhangi bir kişi hakkında, o kişiyi üzecek bir konunun başka bir yerde dillendirilmesi gıybete girer. Ama ben gerçekleri dillendirdim, yalan değil ki! Diye bir savunma geçerli değildir ve yine gıybettir, haramdır. Gıybet aşağı yukarı bu anlama gelirken dedikodu biraz daha farklıdır. Gerçek olsun olmasın, bir kişi hakkında konuşulan lafların etrafta yayılması anlamına gelir.

Birbirine çok benziyorlar. Zaten ikisi de Müslümanlara yasak, haram kılınmıştır. Ayrıca, en büyük üç günahtan biri olan ve karşıdakinden helallik almayınca affedilmeyeceğiniz kul hakkına girmektedir. 

Gıybetin Türleri Nelerdir? Hangi Durumlar Gıybet Kapsamında Yer alır?

Gıybet kendi için bazı türlere ayrılır. Aslında bu çeşitlerden bahsederken hangi durumların gıybet kapsamında değerlendiğini de aktarmış olacağız. 

İftira içeren Gıybet Nedir?

Gıybetin her türlüsü kötüdür lakin iftira içereni bir başka günahtır. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v) şöyle buyurmuştur: Konuştuğunuz kelam, karşınızdaki kişide gerçek bulunuyorsa gıybet ettin, söylediklerin yalansa da onun hakkında iftira attın. Bir mümin başka bir müminden duyduğunu diğer mümine söylerse bu kulaktan kulağa yayılır ve diğer kişiler kesinliğine emin olmadığından yüksek ihtimal iftira içeren gıybete çevrilir. Bu kadar büyük günahı da affettirmek kolay olmayacaktır.

Gizli Gıybet Ne Anlama Gelir?

Gizli, saklı gıybet bilmeden ama yüreğinizden geçirdiğiniz yaptığınız gıybet türüdür. Hucurat Suresi 12. Ayette şöyle der: Ey iman edenler, pek çok olumsuz zandan kaçının. Gerçekten de, bazı zanlar günahtır. Ve birbirinizi araştırmayın ve gıybet etmeyin. Biriniz ölünce kardeşinin etini yemek ister mi? Bundan nefret edersin. Ve Allah’tan korkun, şüphesiz Allah tövbeleri çok kabul edendir, çok merhamet edendir.

İki Yüzlü Gıybet Ne Demek?

Aslında isminden de anlamış olabilirsiniz. Bir kişi sizlere yaptığı yanlışları anlatır, siz de dersiniz hayırlısı, ALLAH’ın izniyle iyiye gider diyerek onun yanında gibi davranıp o duymadığı zamanlarda da arkasından tam tersi kötü niyetli söylemleri başkasına söylemek iki yüzlü gıybete girer. Kalpten ve ağızdan çıkanlar tamamen farklıdır. 

Laf Taşıma Gıybet Nedir?

Biri size başkası hakkında bir söz söyledi. Siz de onlar kavga etsin, küssün, konuşmasın diye: Şu şahıs sana böyle böyle dedi dediniz. İşte bu söz taşıma gıybetine girer. 

Paylaşımlı Gıybet Nedir?

Gıybet edilen yerde bulunup konuşulanları dinleyen, bunlar yapılırken de kendini huzurlu hisseden, söylenenleri onaylayan kişilerin yaptığı gıybet çeşidine paylaşımlı gıybet denir. 

Gıybet Yapılmasının Nedenleri Nelerdir?

Aslında bu durum kişiden kişiye değişir. Karakterle alakalı bir durumdur. Madde madde gıybet nedenlerine geçmeden önce; kitap okumayan, kültürlü olmayan, konuşacak başka hiçbir bilgisi olmayan kişilerin başkaları hakkında konuşarak, gıybet yaparak günü doldurmaya çalışması da bir nedendir. 

1. Sevmediği ya da kendisine kötülük yapan birinden intikam almak, 

2. Kötü arkadaş seçimi,

3. Herkes kendisini büyük görsün, diğerlerini övmesin diye düşünmek

4. Gıybet edilen kişinin yerinde olmak istemek ama olamamak,

5. Komik ve eğlenceli olduğunu düşünerek boş vakitlerini gıybetle doldurmak,

6. Karşıdaki kişiyi alçaltmayı sevmek

Gıybetten Korunmak için Hangi Dua Okunur?

Gıybet Duası Arapça Latince Okunuşu

“Allahümmağfirli ve limeniğtebtühu ve livalideyye ve lil mü’minine ve’l-mü’minati yevme yekumu’lhisab. Bi rahmetike ya erhame’r-rahimin.”

Gıybet Duası Türkçe Meali Anlamı

Ya Rabbim! Kıyamet kopup mahşer zamanı geldiğinde, bu aciz kulunu, bilerek bilmeyerek iftirada bulunduğum, yanlış laflar konuşup üzdüğümü kişiyi, Anamı atamı ve bütün mümin kardeşlerimi bağışla. Sen ki en merhametlisin.

Yaşanmış Bir Olayı Dile Getirmek Dedikodu Sayılır mı? Birine Dertlerimizi Anlatırken Gıybet Etmiş Olur muyuz?

Yaşanmış olayı başkasına anlatmak, eğer konu sadece sizi kapsıyor, başkasını kötülemiyorsanız dedikodu, gıybet kapsamına girmez. Eğer, olayda anlattığınız kişi hakkında iyi şeyler söylediyseniz sıkıntı olmaz. Aksi durumda onun yanlışını üçüncü bir kişiye adını söyleyerek vermek gıybete girer.

Dertleşmek herkesin hakkıdır. İçimizdeki sıkıntının giderilmesi için bir yoldur. Aynı şekilde, dertleşirken söyleyeceğiniz kişi ya da karakterlerin kim olduğunu söylemeden olayı anlatmanız sıkıntı yaratmayacaktır. Tabii isim vermeseniz bile konudan veya ayrıntıdan o kişinin kim olduğu da bilinmemelidir. 

Gıybet Hangi Durumlarda Haram Değildir veya Caizdir?

Gıybetin de caiz olduğu durum mu olur? Diyenleriniz olabilir. Lakin maddeler halinde açıkladığımızda evet, olabilirmiş diyeceksiniz. 

• Öncelikle, gıybette adı geçen şahıs, birilerine kötülük yapacaksa, onun canına malına kastedecekse, bu olay üçüncü şahıslara anlatılırsa gıybete girmez. 
• İslam’a ve ahlaki değerlere uygun olmayan bir davranış durumunda, bunu başkaları ile paylaşarak doğru yolu bulduran bir laf taşıma da dedikodu, gıybet değildir. 
• Aynı şekilde, bilginiz olmayan bir dini konu hakkında çevreden bir şey duydunuz, bu olayı bulunduğunuz bölgedeki bir imama söylediniz, burada doğru dini bilgiyi almak amaç olduğu için gıybet sayılmaz. 
• Eğer bir kul, sürekli günah işliyor, bundan da hiç çekinmiyor ulu orta yapıyorsa onun bu hallerini, tavırlarını dillendirmek de haram sayılmaz. 

Gıybet Yapan Bir Kişi Nasıl Tövbe Etmeli?

Bir anlık gaflete düşüp bir kişi hakkında bildiklerinizi içinizde tutamayıp söylediniz, sonra gıybet ettiğiniz için içinizi bir sıkıntı kapladı. Böyle durumda tevbe etmek gerekir. Tövbe yaptıktan sonra ayrıca gıybet edilen kişiye gidip olayı anlatım hakkını helal etmesini istemelisiniz. 

Siz gıybet yapmıyorsunuz ama bulunduğunuz ortamda bir gıybet var. Siz de onlara katılıp, destek olmak yerine gıybetin ne kadar kötü olduğunu bilir o konunun orada kapanmasını sağlarsanız amel defterinize iyilikler yazılabilir. 

Bir rivayete göre: Hasan-ı Basri, şahsı adına ileri geri konuşan zata karşı taze hurma yollamış. Ona demiş ki: İşittiğimize göre ibadetini armağan olarak yollamışsın. Karşılıksız bırakmak istemedim. Senin armağanın kadar olmadı ama kusura bakma.